Scenariusz lekcji „Samogłoski dźwięczne i bezdźwięczne” dla 5 klasy
Przebieg lekcji:
- Powitanie.
- Rozgrzewka fonetyczna.
Łamance językowe:
Prosimy uczniów o wymówieniu łamańców „podkreślając” potrzebne spółgłoski, ale nie nazywając ich.
(1 – b/p, 2 – d/t, 3 – g/k).
- W torbie obrok dobry dla skorpiona i kobry.
- Tyle badyli w tyle, na tle badyli dyle.
- Gapa kapę ma w łapie, z kapy Gapy coś kapie.
3. Wprowadzenie do tematu.
Po zabawie wyjaśniamy, jakie spółgłoski słyszymy najczęściej z tych zdaniach.
Przypominamy sposoby wyjaśnienia, czy jest spółgłoska dźwięczna.
– Zakryć uszy i wymówić spółgłoskę, jeżeli słyszymy ją głośno – to dźwięczna, jeżeli głucho – głucha. (Dobrze słychać różnicę wymowiając parę.)
– Położyć rękę na gardle i wymówić parę dźwięków (dźwięczna-głucha).
Zapisujemy pary spółgłosek na tablicy w formie tabelki „Spółgłóski dźwięczne i głuche”i prosimy uczniów o przypomnieniu sobie podobnych par spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych znanych z lekcji języka ukraińskiego. Wpisujemy je do tabeli.
(w/f, z/s, ż(rz)/sz).
Przypominamy, że są spółgłoski, które nie tworzą parę z dźwięczności. Zapisujemy na tablicy.
Dźwięczne: l, ł, r, m, n, ź, dż, dz, j.
Głucha: h.
Dodajemy, że są polskie pary takich spółgłosek: dz-c, dź-ć, ź-ś, dż-cz.
- Wykonanie ćwiczeń.
1) Uczniowie otrzymują karteczki. Pracując w czwórkach wybierają, które wyrazy można połączyć w pary ze względu na spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne. Po ukończeniu tego zadania każda grupa po kolei przedstawia parę słów i zawiesza ją na tablicy obok napisanej podobnej pary przy pomocy magneza.
2) Pracując w dwójkach uczniowie wykonują zadanie.
Załocznik 1.
- Zwracamy uwagę na regułę: na końcu wyrazu spółgłoski dźwięcnne tracą dźwięczność.
– Piszemy kod – słyszymy kot. Aby poprawnie zapisać dany wyraz, szukamy innych jego form: piszemy paw słyszymy [paf], ale są słowa takie jak pawia, pawiem; piszemy śnieg – słyszymy [śniek], ale są słowa takie jak śniegu, śniegiem.
- Wykananie ćwiczenia. Załącznik 2.
- Utrwalenie materiału.
Powtarzamy pary samogłosek, a potem uczymy uczniów wierszyka.
Uczymy uczniów wierszyka.
Mapa, ropa, łup, kupuje –
Tam „p” występuje.
Krab, baobab, babka, żabka –
Piszemy „b”, czytamy „p”.
- Zadanie domowe.
– W odpowiednich domkach wpisujemy wyrazy, które poznaliście na lekcji.
(Załącznik 3)
- Wystawiamy oceny.
Wykorzystane źródła:
Karczmarczak Barbara „Wymowa polska z ćwiczeniami” Lublin, 2012
Szelc-Mays Magdalena „Moje litery” Kraków, 2014
