Autor:
Agnieszka Ciesielska szkoła podstawowa/ ćwiczenia z analizy tekstu; ćwiczenia z gramatyki

Część I – analiza tekstu literackiego (zadania )

Jan Brzechwa
Akademia pana Kleksa (fragment)

Ach, prawda! Byłbym całkiem zapomniał powiedzieć, że nasza Akademia mieści się w ogromnym parku, pełnym rozmaitych dołów, jarów i wąwozów, i otoczona jest wysokim murem. Nikomu nie wolno wychodzić poza mur bez pana Kleksa. Ale ten mur nie jest to mur byle jaki. Po tej stronie, która biegnie wzdłuż ulicy, jest zupełnie gładki i tylko pośrodku znajduje się duża oszklona brama. Natomiast w trzech pozostałych częściach muru mieszczą się długim, nieprzerwanym szeregiem jedna obok drugiej żelazne furtki, pozamykane na małe srebrne kłódeczki.
Wszystkie te furtki prowadzą do rozmaitych sąsiednich bajek, z którymi pan Kleks jest w bardzo dobrych i zażyłych stosunkach. Na każdej furtce jest tabliczka z napisem wskazującym, do której bajki prowadzi. Są tam wszystkie bajki Andersena i braci Grimm, bajka o dziadku do orzechów, o rybaku i rybaczce, o wilku, który udawał żebraka, o sierotce Marysi i krasnoludkach (…). Nikt nie wie dokładnie, ile jest tych furtek, bo kiedy je zacząć liczyć, nie można się nie pomylić i po chwili nie wiadomo już, co się naliczyło przedtem. Tam gdzie powinno być dwanaście, wypada nagle dwadzieścia osiem, a tam gdzie zdawałoby się, że jest dziewięć, wypada trzydzieści jeden albo sześć. Nawet Mateusz nie wie, ile jest tych bajek, i powiada, że „oże o , a oże eście”, co znaczy, że może sto, a może dwieście.
Kluczyki od furtek przechowuje pan Kleks w dużej srebrnej szkatule i zawsze wie, który z nich do której pasuje. Bardzo często pan Kleks posyła nas do różnych bajek po sprawunki. Wybór przeważnie pada na mnie, bo jestem rudy i od razu rzucam się w oczy. Pewnego dnia, gdy panu Kleksowi zabrakło zapałek, zawołał mnie do siebie, dał mi mały złoty kluczyk na złotym kółku i powiedział:
– Mój Adasiu, skoczysz do bajki pana Andersena o dziewczynce z zapałkami, powołasz się na mnie i poprosisz o pudełko zapałek.
Ogromnie uradowany poleciałem do parku i nie wiedząc zupełnie w jaki sposób, trafiłem od razu do właściwej furtki. (…) I nawet padał śnieg, chociaż po naszej stronie było w tym czasie lato. Wszyscy przechodnie trzęśli się z zimna, którego ja wcale nie odczuwałem, i nie spadł na mnie ani jeden płatek śniegu.
Kiedy tak stałem zdziwiony, zbliżył się do mnie jakiś starszy siwy pan, pogłaskał mnie po głowie i rzekł z uśmiechem:
– Nie poznajesz mnie? Nazywam się Andersen. Dziwi cię, że tutaj pada śnieg i mamy zimę, podczas gdy u was jest czerwiec i dojrzewają czereśnie. Prawda? Ale przecież musisz, chłopcze, zrozumieć, że ty jesteś z zupełnie innej bajki. Po co tutaj przyszedłeś?
– Przyszedłem, proszę pana, po zapałki. Pan Kleks mnie przysłał.
– Ach, to ty jesteś od pana Kleksa! – ucieszył się pan Andersen.
– Bardzo lubię tego dziwaka. Zaraz dostaniesz pudełko zapałek. Po tych słowach pan Andersen klasnął w dłonie i po chwili zza rogu ukazała się mała zziębnięta dziewczynka z zapałkami. Pan Andersen wziął od niej jedno pudełko i podał mi je, mówiąc:
– Masz, zanieś to panu Kleksowi. I przestań płakać. Nie lituj się na tą dziewczynką, jest ona biedna i zziębnięta, ale tylko na niby. Przecież to bajka. Wszystko tu jest zmyślone i nieprawdziwe.
Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa, Warszawa, str. 6-7.
Zadanie 1.
Podaj imię i nazwisko narratora podanej historii. Zacytuj zdanie, które potwierdza Twoją odpowiedź. (2pkt)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 2.
Wyjaśnij, dlaczego w podanej historii bohater odwiedza akurat Andersena. (4pkt)
…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3.
Kim jest Mateusz, wspomniany w podanym fragmencie? (1pkt)

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4.
Dlaczego Andersen nie każe chłopcu litować się nad zziębniętą dziewczynką? Odpowiedz na pytanie swoimi słowami. (2pkt)
…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 5.
Andersen mówi: Ale przecież musisz, chłopcze, zrozumieć, że ty jesteś z zupełnie innej bajki. Podkreślone sformułowanie ma sens
A. dosłowny
B. przenośny.
(1pkt)

Zadanie 6.
Odwołując się do podanego fragmentu, napisz trzy zdania pojedyncze, opisujące miejsce zwane Akademią. (3pkt)
a) ………………………………………………………………………………………
b) ………………………………………………………………………………………
c) ………………………………………………………………………………………

Zadanie 7.
Jak Andersen określa pana Kleksa? Odwołując się do lektury, wyjaśnij dlaczego. (2pkt)
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Część II – nauka o języku (zadania 8-13 )
Wczoraj było niesamowicie wesoło. Dwoje uczniów z naszej klasy obchodziło urodziny. Otrzymawszy prezenty, ogromnie się ucieszyli. Z tej okazji nie odbyła się piąta lekcja. Dzieci wychodząc z klasy, niesłychanie głośno krzyczały ze szczęścia.

Zadanie 8.
Wypisz z podanych zdań trzy słowa, które można by zastąpić przysłówkiem bardzo. (2pkt)

………………………………………………………………………………………………

Zadanie 9.
Która z dwóch czynności, o których mowa w trzecim zdaniu, była wcześniejsza? (1pkt)

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 10.
Wskaż właściwą odpowiedź. (2pkt)
Mówiąc dwoje uczniów, sugerujemy, że chodzi o osoby
A. płci męskiej
B. płci żeńskiej
C. różnej płci.

Zadanie 11.
W ostatnim zdaniu jest mowa o dwóch jednoczesnych czynnościach.
Napisz, jakie to są czynności. (2pkt)

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 12.
Wypisz z podanych zdań dwa liczebniki. Nazwij je. (2pkt)

………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 13.
Wskaż w podanym tekście rzeczownik, który ma tylko liczbę mnogą. Zapisz go poniżej. (1pkt)

………………………………………………………………………………………………….

Część III – pisanie tekstu własnego
Zadanie 14.
Opowiedz o dziwnym miejscu – wymyślonym lub prawdziwym – które przypomina Ci Akademię pana Kleksa. Uzasadnij swój wybór. (15pkt)

Twoja wypowiedź powinna zawierać co najmniej dziesięć zdań.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

KLUCZ ODPOWIEDZI

Część I – analiza tekstu literackiego

Zadanie 1. (2pkt lub 0pkt)
2pkt – uczeń podaje, kto jest narratorem podanej historii (Adam/ Adaś Niezgódka) i cytuje właściwe zdanie: Mój Adasiu, skoczysz do bajki pana Andersena…
1 pkt – uczeń podaje imię i nazwisko narratora, ale cytuje niewłaściwe zdanie lub nie podaje cytatu LUB uczeń podaje tylko imię narratora i cytuje właściwe zdanie
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 2. (4pkt lub 2pkt lub 0pkt)
4pkt – uczeń poprawnie wyjaśnia, dlaczego bohater odwiedza akurat Andersena – uczeń w swojej odpowiedzi powołuje się na to, że Andersen jest autorem baśni „Dziewczynka z zapałkami”, a pan Kleks prosił go właśnie o przyniesienie zapałek
2pkt – uczeń dosłownie odpowiada na pytanie; odpowiedź jest bardzo bliska tekstowi, np. dochodzi do spotkania z Andersenem, bo trzeba było przynieść panu Kleksowi zapałki
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 3. (1pkt lub 0pkt)
1pkt – uczeń wyjaśnia, że Mateusz to ptak (szpak)
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 4. (2pkt – 1pkt – 0pkt)
2pkt – uczeń swoimi słowami (nie cytuje!) poprawnie wyjaśnia, dlaczego Andersen nie każe litować się nad zziębniętą dziewczynką – pisze o tym, że to postać fikcyjna, że ta historia jest nieprawdziwa, wymyślona
1pkt–uczeń odpowiada skrótowo, np. Andersen nie każe się litować nad zziębniętą dziewczynką, bo to bajka. Odpowiedź jest właściwie cytatem: Przecież to bajka. Wszystko tu jest zmyślone i nieprawdziwe.
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 5. (1pkt – 0pkt)
1pkt – odpowiedź poprawna: A. dosłowny
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 6. (3pkt– 2pkt – 1pkt – 0pkt)
Za każde zdanie opisujące Akademię uczeń otrzymuje 1 pkt
Powinny to być cechy Akademii podane we fragmencie, np.:
Akademia znajduje się w ogromnym parku.
Jest otoczona wysokim murem.
Uwaga!
Jeśli choć jedna odpowiedź z trzech wymaganych nie będzie zdaniem pojedynczym, odejmujemy 1 pkt.

Zadanie 7. (2pkt lub 0pkt)
2pkt – uczeń podaje, że Andersen określa pana Kleksa dziwakiem/ dziwnym człowiekiem oraz wyjaśnia dlaczego, np. że chodzi o ekscentryczne zachowanie, oryginalny wygląd itp. Wyjaśnienie powinno nawiązywać do widocznej w całej lekturze cechy pana Kleksa.
0pkt – w innych przypadkach

Część II – nauka o języku (zadania 8-13)
Zadanie 8. (2pkt – 1pkt – 0pkt)
2pkt – uczeń wypisuje z tekstu poprawnie 3 słowa: niesamowicie, niesłychanie, ogromnie
1pkt – uczeń podaje tylko 2 poprawne słowa
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 9. (1pkt lub 0pkt)
1pkt – uczeń poprawnie wskazuje czynność wcześniejszą w trzecim zdaniu: otrzymanie prezentów
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 10. (2pkt lub 0pkt)
2pkt – poprawna odpowiedź: C. różnej płci.
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 11. (2pkt lub 0pkt)
2pkt – uczeń poprawnie wskazuje czynności wykonywane jednocześnie w ostatnim zdaniu: wychodzenie z klasy – głośne krzyczenie
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 12. (2pkt – 1pkt – 0pkt)
2pkt – uczeń wypisuje dwa liczebniki i poprawnie je określa:
dwoje – liczebnik zbiorowy
piąta – liczebnik porządkowy
1pkt – uczeń podaje tylko poprawnie dwa liczebniki LUB podaje jeden/dwa liczebniki, ale poprawnie określa tylko jeden z nich
0pkt – w innych przypadkach

Zadanie 13. (1pkt lub 0pkt)
1pkt – uczeń rozpoznaje w tekście rzeczownik mający tylko liczbę mnogą: urodziny
0pkt – w innych przypadkach

Część IV – pisanie tekstu własnego

Zadanie 14. (15pkt)
Zgodność z tematem; forma(kompozycja) wypowiedzi – 10pkt
10pkt – uczeń opisuje miejsce, który według niego jest dziwne, odnosi się do Akademii pana Kleksa oraz uzasadnia swoją odpowiedź; praca na temat, ciekawa, oryginalna, niesztampowa.
6pkt – uczeń opisuje miejsce, które według niego jest dziwne, ale nie odnosi się do Akademii pana Kleksa, uzasadnia jednak swoje zdanie, praca niezbyt ciekawa, raczej sztampowa
LUB
uczeń opisuje miejsce, które według niego jest dziwne, odnosi się do Akademii pana Kleksa, ale nie uzasadnia swojego zdania, praca niezbyt ciekawa, raczej sztampowa;
2pkt – uczeń opisuje miejsce, co do którego mamy wątpliwości, że jest dziwne – długość pracy nieistotna
0pkt –uczeń nie opisuje miejsca, praca nie na temat – długość pracy nieistotna

Uwaga!
0 punktów za temat automatycznie ‘wyzerowuje’ całą pracę.
Jeśli praca nie zawiera 10 zdań – odejmujemy 2 punkty.

Język i styl wypowiedzi (3pkt)
3pkt – praca poprawna pod względem językowym i stylistycznym (dopuszczalny 1 błąd językowy i/lub 1 błąd stylistyczny).
2pkt – praca komunikatywna, dopuszczalne 2-3 błędy językowe i/lub 2-3 błędy stylistyczne.
1pkt – praca komunikatywna, dość schematyczna, co najwyżej 5 błędów językowych i/lub 5 błędów stylistycznych).
0pkt – powyżej 5 błędów językowych i/lub 5 błędów stylistycznych.

Uwaga!
Błędy językowe to błędy w zakresie składni, fleksji, frazeologii, leksyki.

Ortografia i interpunkcja (2pkt)
2pkt – Praca bez błędów ortograficznych, z usterkami interpunkcyjnymi (2-3).
1pkt – Praca z błędami ortograficznymi różnego typu (4-5) i usterkami interpunkcyjnymi
(4-5).
0pkt – Praca z błędami ortograficznymi różnego typu (powyżej 5) i usterkami interpunkcyjnymi (powyżej 5).