Olga Banit

 

 

TEMAT LEKCJI: Podsumowanie wiedzy o częściach mowy

na podstawie wiersza Marii Konopnickiej ”Dom”

CELE:

uczeń

– rozpoznaje części mowy;

– umie wyróżnić odmienne i nieodmienne części mowy;

– rozróżnia poszczególne kategorie gramatyczne;

– rozwija swoją wyobraźnię i koncentrację;

– efektywnie i twórczo współdziała w zespole.

 

METODY: słowna, pogadanka, zabawowa,  heureza, praca twórcza.

FROMY PRACY:  praca w parach i w zespołach.

2 lekcje po 45 min. (z przerwą 10 min.).

 

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:  duże arkusze papieru 7 szt., piłka,  schemat kwiatowy, markery, zielony i czerwony chorągiewki.

 

PRZEBIEG LEKCJI

 

Lekcja 1

Nauczyciel wita się z uczniami i podaje temat, cele i formy pracy na lekcji.

Przypomnijmy części mowy (5 min.)

Uczniowie siadają w kręgu. Nauczyciel, rzucając piłkę, mówi słowo, a dzieci podają, jaka to jest część mowy.

 

Poznawanie tekstu   (10 min.)

Wiersz  Marii Konopnickiej „Dom”

Prezentacja wiersza w wykonaniu artysty polskiego

https://www.youtube.com/watch?v=f4wijm5DYJA

Uczniowie czytają po cichu.

Nauczyciel pyta, czy są jakieś niezrozumiałe słowa,

wyjaśniają (można zapisać trudniejsze).

Powtórna prezentacja wiersza w wykonaniu artysty polskiego.

Wszyscy czytają na głos w chórze z nauczycielem.

 

Spojrzenia literackie (pytania i polecenia):

– prosze określić, co to jest dom w waszym rozumieniu,

– o jakim domu chdzi w wierszu (czytamy i tłumaczyy każdy wiers):

dom jak miejsce urodzenia,

jako symbol ulubionego mielsca dzieciństwa,

miejsce, w którym mieszka (wieś albo miasto),

jak ojczyzna mała (dom rodzinny) i wielka – (Polska).

– Jakie są momenty historyczne powiązane z napisaniem tej poezji?

– Czy można ten wiersz nazywać poezją patriotyzmu?

– Jakie tytaj jest pytanie rytoryczne (do kogo zwraca się autor i czy ozyikuje odpowiedzi?

 

Wiedza nowa: Kochasz ty dom – to jest anafora.

 

Praca w parach (5 min.)

Połąsczenie w pary jest następujące:

jeden uczeń wychodzi i mówi:

– Kto, jak ja, ma w domu kota?

Spośród tych, którzy odpowiedzieli twierdząco, wybiera sobie parę i siadają razem.

Drugi mówi: kto, jak ja, ma w domu dużo kwiatów? (komputerz, swój pokój, biurko, bardzo lubi swój dom itd). Analogicznie łączą się w pary.

 

Uczniowie otrzymują do wykonania pierwsze zadanie. (10 min.)

Każda para we wskazanej strofie wiersza wyszukuje części mowy i wpisuje w kolumnę podanej tabelki (rzeczownik, przymiotnik, zaimek, liczebnik, czasownik, przysłówek, spójnik, przyimek, partykuła, wykrzyknik).

 

Wyniki pracy w parach (10 min.)

– Ile rzeczownikόw w każdej parze?

Przeczyta ta para, która ma najwięcej rzeczownikόw.

Jeden uczeń czyta, drugi pisze te słowa do kolumny na dużych arkyszach.

Wszystkie inne pary sprawdzają i dopisują swoje.

 

Gimnastyka (piosenka: głowa-ramiona-kolana-pięty…) (3 min.)

 

Zgodnie z tym modelem wypisują wszystkie inne części mowy.

(Osobne arkuszy dla rzeczownika, przymiotnika, zaimka, liczebnika, czasownika, przysłówka i jeden arkusz do spójnika, przyimka, partykuły, wykrzyknika).

Czy są w werszie słowa, które nie potraficie zaklasyfikować do jakiejś części mowy?

Razem rozwiązują ten problem.

Podsumowanie lekcji (2 min.)

 

Przerwa  (10 min.)

 

Lekcja 2

Praca w zespołach (po czterech uczestników) (5 min.)

Uczniowie łączą się w zespoły w następujący sposób:

w jednym zespole razem te dwie pary, który napisali najwięcej i najmniej rzeczownikόw (analogicznie tworzą się zespoły dotyczące pozostałych części mowy).

Tak więc, mamy 7 zespołów (jeśli klasa do 28 uczniów).

Jeżeli uczniów mniej, odpowiednio, będą mniejsze zespoły.

 

Każdy zespół wybiera lidera, sekretarza, stażnika czasu i „ratownika”. (Do funkcji ratownika  trzeba wybrać tego, kto będzie w stanie znaleźć wyjście z trudnej sytuacji: jeżeli nikt z zespołu nie wie, co robić, ” ratownik” zwraca do kogoś i prosi o pomoc, jeżeli ten, do którego jest kierowano, odmawia – zwraca się do kolejnej osoby, włącznie z nauczycielem).

Lider dostaje zadanie, organizuje pracę i w końcu relacjonuje efekty pracy w zespolie. Sekretarz robi notatki. Stażnik czasu monitoruje czas: na wykonywanie przeznaczono 10 minut. Każdy zespół musi zakończyć pracę na czas, by wywiesić arkusz (i bez przypomnienia nauczyciela)

 

Uczniowie otrzymują do wykonania drugie zadanie (10 min.)

Każdy lider losuje kwiat.

Na odwrocie każdego płatka znajduje się zadanie dotyczące danej części mowy:

1. Rzeczowniki – określić formę (rodzaj, liczba, przypadek, abstrakcyjne czy konkretne, nieżywotne czy żywotne, własne czy pospolite).
2. Przymiotniki – określić formę (rodzaj, liczba, przypadek, stopniowanie).
3. Zaimki – określić rodzaj zaimka (podzielić na odmienny i nieodmienny, określić formę odmiennych)
4. Liczebniki – określić rodzaj (główne, porządkowe, ułamkowe, zbiorowe, nieokreślone, wielorakie, wielokrotne czy wielowyrazowe; rodzaj, liczba, przypadek).
5. Czasowniki – określić formę ( czas, tryb, liczba, osoba i rodzaj, aspekt, strona).
6. Przysłówki – określić rodzaj (przysłówek czasu, miejsca i sposobu, czy inne cechy, występuje z czasownikiem, przymiotnikiem lub innym przysłówkiem;
7. Nieodmienne części mowy – przу każdym słowіe dodać: jaka to część mowy i z czym się łączy

 

Lider, wybierając jeden płatek, musi przeczytać z tyłu polecenie, idzie do arkuszy, gdzie są napisane słowa tej części mowy i zabiera go do swojego zespołu.

Praca w zespołach. 20 min.

 

Raporty. Po 3 minuty każdemu zespołu.

Lider czyta wszystko;

zespoły sygnalizują poprawne odpowiedzi zielonymi chorągiewkami, a  niepoprawne – czerwonymi.

Sekretarz pisze + lub – przed każdym słowem.

Stażnik czasu mόwi „stop”, gdy przyszedł czas.

Po całkowitym zakończeniu raportόw wszystkich zespołów „ratownicy” muszą znaleźć kogoś, kto pomógłby poprawić – na +

 

Czas na pracę „ratowników” (5 min.)

Stażnik czasu mόwi „stop”, gdy przyszedł czas.

 

Ewaluacja (3 min.)

W zespołach uczniowie oceniają siebie „głosowaniem tajnym” według systemu 6-punktowego.

Każdy z 4-ch uczestników otrzynuje pasek papieru, gdzie jego nazwisko napisane w dołu (każdy ocenia swoją pracę w pierwszej kolejności).

Każdy uczestnik  pisze ilość punktów, oceniając kolegę, potem robi zakładkę i przekazuje dalej.

Gdy pasek papieru wraca do właściciela, ten liczy punkty,  dzieli na 4, resztę mnoży na 2, zaokrągla – i to będzie jego ocena za pracę na lekcji.

 

Prezentacja wiersza w wykonaniu myzycznym

https://www.youtube.com/watch?v=DZQWLoQAw7Y

 

Ćwiczenie kosz/ walizka (1 min.)

1. a) Na tej lekcji najbardziej podobało mi się…
2. b) Na następnych lekcjach języka polskiego chciałbym zmienić…

 

ZADANIE DOMOWE: nayczyć się wyraznie czytać wiersz Marii Konopnickiej ”Dom”.

Podziękowanie.

Koniec lekcji.