„Lalka” – recenzja książki
Olga Banit, Kijów
Pierwszy kontakt
Mój pierwszy kontakt z powieścią Prusa „Lalką” miał miejsce w Warszawie. Byłam wtedy na studiach edukatorskich i zaczęłam ją czytać fragmentani, oglądając jednocześnie serial R. Bera. Była to dla mnie fascynująca lektura. Miałam wtedy okazję odkrywać zakątki Warszawy, opisane w powieści i pokazane w serialu. Zrozumiałam wtedy słowa profesora Markiewicza: „Prus był nie tylko poszukiwaczem wielkich syntez społecznych; tkwił w nim również bystry i ciekawy obserwator szczegółów obyczajowych (…) „Lalka” stała się pod jego piórem nie tylko powieścią o polskim wieku XIX, ale – jak ją nazywano – kroniką dnia powszedniego Warszawy roku 1878 – 1879”. Podczas lektury miałam wrażenie, że żyję w dwóch wymiarach trwających pół stulecia.
„Lalka” to książka niezwykła w dorobku pisarza
Trzytomowa powieść ma ponad tysiąc stron i zawiera wiele różnych wątków oraz prezentuje szereg ciekawych postaci. Pierwotny tytuł miał brzmieć „Trzy pokolenia”. Poprzez pryzmat szalonej miłości Wokulskiego do panny Łęckiej nakreślone są przełomowe epoki. Epoka pary i żelaza zastępuje epokę podziałów na bogatych i biednych ze względu na pochodzenie: szlachta, mieszczaństwo, plebs. Epoka pełna muślinów, ciężkich kotar, obowiązkowego pianina w każdym szanującym się domu – epoka zmierzchu. Epoka żelaznej kolei, telegrafu, żarówki Edisona – epoka świtu. Przez czas jakiś te epoki się przenikają. Nie jest im dane jednak współistnieć. Każda z postaci pierwszo- i drugoplanowych należy do jakiejś warstwy społecznej i reprezentuje którąś z tych epok. W ten sposób powstał wierny obraz społeczeństwa końca XIX wieku.
Główne postaci powieści
Stanisław Wokulski, niepoprawny idealista-romantyk, to postać niezwykle frapująca. Poznajemy go jako osobę o nienagannych manierach, lecz o posępnej twarzy. Jest nieprzystępny, nieufny. Jak dziki zwierz czuwa, bowiem w każdej chwili może pojawić się jakieś niebezpieczeństwo. Urodził się prawdopodobnie w zubożałej rodzinie szlacheckiej. Pracował jako subiekt. Postanowił się kształcić. W dzień pracował, w nocy się uczył. Jego postać jest wielowarstwowa. Człowiek, który poświęcił swoje ideały i marzenia na rzecz fantazji o kobiecie, która go nie chciała, po czym zorientował się w swoim zaślepieniu i wyruszył w kolejną podróż, którą czytelnicy muszą sobie dopowiedzieć. W końcowych scenach mocno jest podkreślona niszcząca siła miłości, uczucia, które doprowadziło go na skraj rozpaczy.
Izabela Łęcka – przedstawicielka arystokracji, wyrachowana panna, jest kobietą piękną, rozpieszczoną, w gruncie rzeczy znudzoną wszystkim. Flirtuje po cichu z przystojnym kuzynem Kazimierzem Starskim, jednocześnie zwodzi zamożnego kupca – Wokulskiego, nie szczędząc mu upokorzeń, traktuje go wyniośle i z pogardą. Zakochany Wokulski, chcąc w pośredni sposób pomóc ukochanej i jej rodzinie, wchodzi w niekorzystne dla siebie interesy. Lekceważy też uwagi i rady swojego przyjaciela Rzeckiego.
Ignacy Rzecki – leciwy subiekt działający w handlu. Poczciwy człek, zakochany w Napoleonie. Jest idealistą przywiązanym do epoki zmierzchu. Jest związany z Wokulskim. Ich znajomość trwa długo. Rzecki pisze pamiętnik i to on jest jakby głównym rytmem narracji, przetykany w fabule różnymi bieżącymi wtrąceniami z życia bohaterów.
Pani Stawska – kobieta piękna o jasnym sercu. Żyje w biedzie z córką i teściową. Mąż opuścił kraj. Jej sąsiadka pani Krzeszowska, kobieta pełna zawiści, posądza ją o kradzież lalki. W związku z tym dochodzi do sprawy sądowej.
Oprócz tych postaci są inne mniej lub bardziej godne uwagi. Są próżniacy, lichwiarze, cwaniacy, ale i naukowcy.
„Lalka” Bolesława Prusa to naprawdę kanon polskiej literatury, nie tylko pozytywistycznej, nie tylko ze względu na bycie lekturą szkolną – to po prostu autentyczna klasyka. To dzieło literackie jest jednym z najlepszych, jakie kiedykolwiek wpadło mi w ręce. Naprawdę mnie wciągnęło od pierwszych stron. Każdy, kto czytał lub widział „Lalkę” może o niej pisać i pisać, analizując, polemizując, rozprawiając.
Zródła
http://sciaga.pl/tekst/16023-17-recenzja_filmu_lalka
